Jammer genoeg is restaurant Havendorp gesloten. De eigenaar Dicky is wel beschikbaar voor catering. Check zijn Facebook om contact op te nemen. 

Het is zomer lieve vrienden en ik snak naar een hele lange vakantie op een Grieks eiland waar ik boeken lees, beachball speel (mijn favoriete Olympische sport) en vissen gril. Waarschijnlijk zit dat er voorlopig niet in omdat ik bezig ben met allerlei andere leuke dingen. Zo krijg ik een gloednieuwe website (met op maat gemaakte zoekbalk!) én ga ik v.a. september mijn foodtours flink uitbreiden. De Mooncake karavaan trekt verder en wel naar Amsterdam-Osdorp en Rotterdam. Wil je je verzekeren van een toekomst vol culinair geluk? Klik dan hier voor meer info en tickets!

Tot zover deze nieuwtjes. Tijd om te eten. In deze blogpost neem ik jullie mee naar de Zeeuwse kust voor Molukse lekkernijen.

O, o, Nederland

Het is alweer zo’n 69 jaar geleden dat de eerste Molukkers in Nederland arriveerden. Voor degenen die niet weten hoe dat er aan toe ging: echt slecht. Omdat de kennis over wat er precies gebeurd is toen vaak ontbreekt, leg ik e.e.a. hieronder kort uit.

Tijdens de dekolonisatieoorlog in Nederlands-Indië vochten de Molukkers mee aan de kant van Nederland. Maar na de onafhankelijkheid van Indonesië en de opheffing van het KNIL (Koninklijk Nederlands-Indisch Leger) mochten ze niet terug naar huis. Hoewel Indonesië eigenlijk een federale staat zou worden met eigen deelregeringen, werd het een eenheidsstaat, met één centrale regering. Hierop werd de RMS (Republiek der Zuid-Molukken) uitgeroepen. De Indonesische regering stond de RMS niet toe en sloeg met harde hand de opstand neer. De RMS regering is in ballingschap in Nederland voortgezet.

De Nederlandse regering besloot de Molukse militairen en hun gezinnen in 1951 op dienstbevel naar Nederland te sturen, als tijdelijke oplossing. Meteen na aankomst werden deze militairen ontslagen uit het leger en werden ze in voormalig concentratiekampen van de Duitsers, kloosters, vakantieparken, kazernes en kastelen gestopt, geïsoleerd van de rest van de samenleving. De Molukkers mochten niet werken en de eerste jaren mocht men ook niet buiten de met prikkeldraad omgeven kampen komen. In sommige barakken stikte het van de ratten. Kortom, een warm welkom. Zeker als je je bedenkt dat deze mensen hun leven gewaagd hebben voor Nederland. Stank voor dank. Dan voel je je echt gebruikt en vernederd. Ik zou in ieder geval pislink en in alle staten zijn, dat weet ik wel.

AVG en de oto bumbu

Pas v.a. 1956 mogen de Molukkers zelf gaan koken. Voorheen werden er vaste porties aardappelen, vlees en groenten uitgedeeld vanuit een centrale keuken. Horror lijkt mij als je Moluks eten gewend bent. Als je van een iPhone XR teruggaat naar een Nokia 8210 ga je ook huilen.

Er waren in die tijd al wel wat specerijen maar met name in poedervorm. V.a. de jaren ’60 komt de redding. De oto bumbu ontstaat: een winkel op wielen met een uitgebreid specerijenassortiment. Mij een raadsel waarom die afgeschaft is, hadden ze door mogen voeren in elke woonwijk. Pas v.a. de jaren ’80 reist men meer richting de Molukken en komen er ingrediënten zoals kenari, laos en daun salam deze kant op. Overigens warer er in de Molukse gezinnen ook honderden Javaanse, Timorese en Makassaarse vrouwen die ook ieder hun eigen culinaire kennis meenamen.

Pindang kuning op een Zeeuws treinstation

Inmiddels kent de Molukse gemeenschap in Nederland zo’n 50.000 mensen en vier (of zijn het er al vijf?!) generaties. De eerste generaties hebben veel offers gebracht, veel van hen begonnen met helemaal niets. Ook in Zeeland kwamen in de jaren ’50 Molukkers terecht, o.a. in Havendorp, een na-oorlogse noodwijk:

In Havendorp kookte de moeder van Dicky Wattimena de sterren van de Zeeuws-Molukse hemel. Ze stond erom bekend én is verantwoordelijk voor de introductie van de sponscake in dit vlakke land. Voor zo’n vrouw kan ik alleen maar heel diep buigen. Gifgroene sponscake heeft mij meer dan eens door moeilijke tijden heen getrokken.

Anno nu vind je op een steenworp afstand een Moluks restaurant in de stationsrestauratie van Vlissingen waar de zoon van deze Molukse grande dame in de pannen roert. Dus snuif maar diep wanneer je uit de trein stapt want dit keer zijn het geen saucijzenbroodjes en croissants die domineren maar ruik je sereh, santen en djeruk perut (ofwel citroengras, creamed coconut en limoenblad). Het restaurant in kwestie:

Ik had het grote geluk om een middagje mee te doen (m.n. te eten) in de keuken van Dicky. Een feest! Toen ik binnenkwam lag de saté al uren in de marinade:

De houtskoolgrill stond te roken:

Dezelfde grill die zijn familie vroeger gebruikte. Meteen kreeg ik een paar stokjes toegestopt. Superzachte stukjes kippendij met grillstrepen (dat wil je!!!) in een heerlijke marinade en met een verrukkelijke pindasaus. Veel smaaklagen en verfijning. Kijk ze gaan die stokken:

Oe la laaaaa….

De keuken van Havendorp is enorm en overal waar ik keek werd wel iets gekookt. Zie hier een enorme pan waar nasi kuning (gele rijst) in bereid wordt:

Geurig en citroenig van smaak door djeruk perut + sereh en dan die volle kokossmaak erbij, ay yai yai!!!

Nasi kuning wordt van oorsprong bij feestelijke gelegenheden gegeten en aangezien mijn leven één groot en eindeloos culinair feest is, nam ik een hapje hemel daar in Dicky’s keuken, leunend tegen het aanrecht.

Dit kwam ik ook nog tegen, waarover later meer:

 Typisch Moluks: papeda met makreel

Alhoewel er zeker overeenkomsten zijn met wat je in Indische en Indonesische warungs vindt, kent de Molukse keuken ook eigen gerechten. De echtgenotes van Molukse KNIL-militairen hebben veel moeten reizen en zagen dus andere delen van Indonesië wat hun koken beïnvloedde. Eigenlijk heeft elke familie zich eigen culinaire manieren aangeleerd.

Ook hebben de Chinezen, Spanjaarden, Portugezen en Nederlanders ingrediënten meegenomen naar de Molukse eilanden. Mais, cassave en zoete aardappelen komen voor in de Molukse keuken en werden ooit meegenomen door de Spanjaarden en Portugezen. En Nederland verscheepte op den duur steeds meer rijst naar de Molukken. Uiteindelijk zorgde dat ervoor dat het basisvoedsel sagu of sago (het merg van de sagupalm waar sagumeel van gezeefd wordt) grotendeels vervangen werd door rijst en kasbi (cassave). Papeda (een glazige pap van sagu) wordt ook nog steeds gegeten, of eigenlijk, opgeslurpt. Toen de eerste generatie Molukkers net in Nederland was, was er nog geen sagumeel en dus werd aardappelzetmeel of maizena gebruikt.

Bij Havendorp proefde ik papeda met pindang kuning (vis in gele specerijen; ook typisch Moluks), hier door Dicky klaargemaakt:

Papeda slurp je dus, tenminste als je erbij wil horen, en dat is een beetje vreemd maar ook wel lekker eigenlijk:

Pindang kuning is een verrukkelijk friszuur gerecht met makreel. Ik heb trouwens ook een video gemaakt samen met Rinkie Bartels over deze plek waarin ik slurpend voorkom, dus brace yourself maar vast:

https://www.facebook.com/volkskrant/videos/1391660721000048/UzpfSTEwMjAwNjI1MDQ3MjQ0NDk6MjY5NjU2NTM2Mzc0MDgxMw/?eid=ARCL2E-OcvnxK7CDj6fhJOdV7A5Ak3dOcl9yHc9TrLtLMmNtrP3b475e7S2eKcL9L3W30Vya8MN6oWpi

Hier zie je de uitgebreide en heerlijke mix van specerijen e.a. ingrediënten in de pindang kuning:

Ik at ook een paar krokante stukken vis en die doopte ik in colo colo (spreek uit als: tjollo-tjollo) – een koude saus van kecap, tomaat en citroen. Mag je niet missen. Zorg dat je het een keer eet, ok?

Krijg weer honger.

Mmmmmmmm…..Kreeg nog wat te snacken, gewoon omdat ik daar was:

En het dessert. Daar moeten we ook nog even over praten. Ik at een crème brûlée met pandan en kokosijs. Ja, het is echt waar. Kijk:

In Mooncake-kleur, echt mooi:

Eigenlijk kun je er vanuit gaan dat alles wat uit Dicky’s keuken komt smaakvol en de moeite waard is dus ook vanuit Groningen kun je met een gerust hart een trein pakken.

En verder: ik vind het megavet dat deze zaak bestaat. Met helemaal niks kwam Dicky’s familie aan en dan is het gewoon MEGADIK dat een paar generaties later, dit restaurant er staat. Started from the bottom now we here. Aan de bewoners in dit land de taak om langs te gaan en alles op te eten.

In zijn restaurant hangt een grote foto van het vroegere Havendorp:

Moluks op het strand en in de trein

Tenslotte nog even jullie speciale aandacht voor de drankjes van de dochter van Dicky. Die zijn echt erg lekker. Tegenwoordig kunnen we spreken van een tsunami van allerlei limonades maar driekwart is nog steeds veel te zoet. Er worden je allerlei smaken beloofd maar je proeft met name suiker of een slap aftreksel van wat op het etiket staat. Zo niet bij de dochter van Dicky. Zij weet van wanten. Het is nu wachten op de dag dat deze vrouw met een eigen limonadelijn komt. Can’t wait.

Kleine p.s.: Havendorp doet ook takeaway en dat is geweldig nieuws! Als je naar het strand gaat of juist terugreist kun je i.p.v. een bakje Smullers frieten met mayo en ui heerlijk Moluks meenemen. Love my land.

Jammer genoeg is restaurant Havendorp gesloten. De eigenaar Dicky is wel beschikbaar voor catering. Check zijn Facebook om contact op te nemen. 

Havendorp 

• Telefoonnummer: 0118-233131
• Take-away en gratis parkeren en er wordt ook veel met live muziek gedaan!

Voor dit artikel maakte ik dankbaar gebruik van het Moluks basiskookboek.

Ben je (culinair) journalist, blogger of mede-foodie en word je enthousiast van mijn content? Leuk! Wanneer je mijn ontdekkingen wil gebruiken voor een recensie of artikel in de krant, een magazine, website of waar dan ook, dan zou het cool zijn als ik daar ergens de credits van terugzie. Ik reis nl. stad en land af om deze bijzondere plekken te vinden en dat kost veel tijd en moeite. Bovendien vraag ik, om onafhankelijk te blijven, geen geld aan de restauranthouders voor mijn publicaties. Je mag me ook benaderen via info [at] mooncake.nl zodat ik een bijdrage kan leveren aan de content die je gaat maken.